In opdracht van Stichting Veteranen Brabant Zuid Oost
De Knijpkat*
“De Knijpkat” is een multimediale voorstelling over de herinneringen van een man die als kind de Tweede Wereldoorlog in Eindhoven heeft meegemaakt. Zijn verhaal, nu 70 jaar later, vertelt over de belevenissen van een 10 jarige jongen,
over zijn speelkameraadjes, zijn speelgoed, zijn dromen, zijn buurmeisjes en de geluiden van toen.
Zijn herinneringen hebben door de jaren heen een andere kleur gekregen. De gebeurtenissen zijn een feit geworden, maar de herinnering erover is een fragmentarisch beeld geworden.
Dit beeld werd een persoonlijke voordracht.
De voorstelling speelt zich af in een woonkamer, waarbij de verteller – net als in de oorlogstijd – aan een tafel met een klein lampje erboven, zijn verhaal vertelt. Het verhaal komt daarbij tot leven in een virtueel decor met computeranimaties.
Zijn verhaal is persoonlijk en uniek, maar kan beschouwd worden als ‘pars pro toto’ voor de ervaringen en herinneringen die te vinden zijn in de dagboeken over de oorlogstijd.
De uitvoering vindt plaats in het ontmoetingscentrum voor veteranen “De Treffer”.
Deelnemers:
Tekst en voordracht : Paul van der Grinten
Animaties: Halina Witek
Decor: Jan Coolen, Michael de Vries
“De Treffer”, Smitsstraat 17, 5611 HM in Eindhoven op de volgende data: dinsdagavond 16 september, woensdagavond 17 september, vrijdagavond
19 september en zaterdagavond 20 september. Elke avond zijn er 2 voorstellingen om 20.00 uur en om 21.00 uur. “De Treffer” is dan open vanaf 19.30 uur.
*Een knijpkat is een zaklantaarn zonder batterijen. Het apparaat maakte opgang tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog toen stroomvoorziening en verlichting nog wel eens te wensen overlieten.
INTRO : Voor mij is het begin van de oorlog verbonden met drie namen:
Colijn, Hitler en Churchill.
Toespraak van Minister president Colijn van 11 Maart 1936
In een radio toespraak wordt aangekondigd dat de dienstplichtigen niet met groot verlof gaan, maar in dienst moesten blijven.
“ Binnenkort zal de toestand zich wel duidelijker gaan aftekenen. En verloopt de strijdvraag zoals de regering denkt dat zij vermoedelijk verlopen zal, dan zal de bijzondere maatregel die nu genomen wordt, weer spoedig tot het verleden behoren.
Daarom maan ik nog eens aan, om zich niet te laten verontrusten. Ik verzoek de luisteraars dan ook om , wanneer zij straks hun legersteden opzoeken, even rustig te gaan slapen als zij dat ook andere nachten doen. Er is voorshands geen enkele reden om ongerust te zijn “
Toespraak van
minister president Winston Churchill op 13 Mei 1940
“ Voor ons ligt een zeer zware beproeving. Voor ons liggen
vele, vele lange maanden van strijd en lijden. U vraagt wat ons beleid is, dan
zeg ik U : oorlog voeren ter zee, ter land en in de lucht, met al onze inzet en
alle kracht die God ons kan geven.
Ik zou het Huis willen zeggen, zoals ik
diegenen heb gezegd die in de regering zitten: ik heb niets anders te bieden
dan bloed, arbeid, zweet en tranen “
Churchill heeft het allemaal goed voorzien: het was een brok ellende
maar als kind
krijg je dat allemaal niet zo mee, het zijn wat losse dingen
-
Het was overal zo donker, op
straat hoorde je alleen aan een knijpkat of
er iemand aan
kwam..
-
De bominslag waardoor de grote gashouder aan de
Nachtegaallaan afbrandde.
( was op mijn verjaardag ! )
( was op mijn verjaardag ! )
FotoLichtStad / Ed Jansen
- En de betekenis van Philips in Eindhoven : de Philiprak, het feest bij het 50 jarig bestaan, het Sinterklaasbombardement, de woede over het breken van de staking bij Philips door het willekeurig neerschieten van 7 mensen.
-
En ik hoor nog die vliegtuigen die
iedere nacht overkwamen en in
Duitsland iets
gingen bombarderen.
Ik weet ook nog dat we dan de volgende ochtend op zoek gingen naar
scherven van het luchtafweergeschut en van het zilverpapier dat de
geallieerde vliegtuigen uitwierpen tegen de zoeklichten.
En daar is dan ineens de
bevrijding
Zondag 17 september 1944
“ Om 2 uur veel
Engelse jagers .Om half drie grote formaties transportvliegtuigen, laagvliegend
richting Noord. Ze gooien langs het Wilhelminakanaal ( tussen Best en Son )
parachutisten uit, bij honderden tegelijk ! Het is hiervandaan goed te zien.
Duurde zowat een uur onafgebroken.
Overal hingen de
mensen uit de ramen en zaten op de daken.
ze schreeuwden en gilden van enthousiasme ……
FotoLichtStad / Ed Jansen
Maandag 18 september 1944
“ We merken nu dat
Eindhoven toch een stad is vlak achter het front, nog gekker: tussen twee
fronten in ! In Valkenswaard
zit een SS pantserdivisie plus een massa infanterie. Af en toe komen enkele Duitsers
door onze stad. Op de Vestdijk bij het station staat een kanon, een Duitse
patrouille met de pantservuisten onder de arm gaat over de Emmasingel. En het
publiek loopt doodleuk te winkelen, gekke boel ! “
Het is een groots
moment: ik zie de eerste geallieerden”
“In Stratum in de
Hertogstraat wordt rond een uur of twee een Duitse vrachtauto door Amerikaanse
parachutisten met mitrailleervuur tot staan gebracht. De twee gedode Duitse
soldaten liggen op straat en worden door mijn buurmeisje Corry met een laken
bedekt. Twintig meter verder staan de mensen even later weer te juichen voor de
binnentrekkende bevrijders. Ik ben toch nieuwsgierig en ga even onder het laken
kijken: Ja hoor, ze zijn echt dood “
Dinsdag 19 september 1944
Feeststemming in
de stad : de hele dag trekken de militaire colonnes via Aalsterweg,
Stratumse Dijk, Rechtestraat, Demer en Boschdijk richting Nijmegen
FotoLichtStad / Ed Jansen
-
Moffen hoeren worden kaalgenipt
-
Duitse soldaten worden gevangen
genomen
Rond half acht : Paniek: de Duitsers komen terug
Lichtkogels, bombardement
Ik heb er zelf midden in gezeten: samen met een vijftigtal buurtbewoners
zat ik in de
kelder van onze bakkerij aan de Hertogstraat. Er leek geen eind aan te
komen. Later
hoorden we dat er juist tijdens dat bombardement een colonne
munitieautos bij ons
voor de deur stil was komen te staan en dat wagen na wagen ontplofte.
We zijn
gevlucht en hebben de nacht doorgebracht bij mensen in de Tuinstraat die ons
uitnodigden binnen te komen.
FotoLichtStad / Ed Jansen
Woensdag 20 september 1944
Wat een contrast: gisteren een daverende feestvreugde, nu rokende
puinhopen en
versperde straten Weinig mensen op straat en die er zijn , zoeken in de
puinhopen
naar slachtoffers.
Vrijdag 22 september 1944
“ ’s-Middags ga ik naar de school
in de Thijmstraat in Stratum, waar de slachtoffers van het bombardement worden
verzameld om te worden gekist.
Het is een vreselijk gezicht, in lange
rijen zijn de doden opgebaard op de speelplaats. Gedeeltelijk in kisten,
grotendeels op brancards, gedeeltelijk bedekt door dekens ed. Familieleden
worden er langs geleid om de soms zwaar verminkte lijken te identificeren “
En de dichter Leo Vroman zei in zijn gedicht Vrede :
“ Kom vanavond met verhalen
hoe de oorlog is verdwenen
en herhaal ze honderd malen:
alle malen zal ik wenen.
We zijn nu 70 jaar verder en het motto van nu is :
vrijheid geef je door.
“Wij begrijpen
goed dat er geen gemakkelijke manier is om vrijheid te verkrijgen. We weten
goed dat iemand die alleen handelt geen succes kan bereiken. Daarom moeten we
samenwerken voor de geboorte van een nieuwe wereld.
Laat er gerechtigheid
zijn voor allen, laat er vrede zijn voor allen.
Laat iedereen
weten dat voor iedereen het lichaam, de geest en de ziel zijn bevrijd.
Laat vrijheid
regeren “
